Gminny Ośrodek pomocy Społecznej w Elblągu w związku ze zmianą od 1 stycznia 2024r. ustawy o świadczeniach rodzinnych w zakresie przysługiwania i przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego oraz z wejściem w życie ustawy z dnia 7 lipca 2023r. o świadczeniu wspierającym przekazuje następujące informacje:
Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. z 2023 r. poz. 1429) zakłada przebudowę od 1 stycznia 2024 r. dotychczasowego systemu świadczeń dla osób z niepełnosprawnościami oraz ich opiekunów poprzez:
- wprowadzenie do systemu prawnego nowego świadczenia - świadczenia wspierającego kierowanego bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością w wieku od ukończenia 18 r. życia,
- zmiany w warunkach przyznawania funkcjonującego obecnie świadczenia pielęgnacyjnego,
- likwidację specjalnego zasiłku opiekuńczego.
Świadczenie wspierające 2024: Dla kogo, jak uzyskać, jaka kwota
Nowe świadczenie, tzw. wspierające, będzie przeznaczone bezpośrednio dla osób z niepełnosprawnością. Maksymalne wypłaty będą mogły wynieść 220 proc. renty socjalnej, a minimalne 40 proc. – w zależności od poziomu potrzeby wsparcia. Świadczenie będzie wprowadzane stopniowo od 2024 do 2026 roku. Co w tej sytuacji ze świadczeniem pielęgnacyjnym?
Celem świadczenia wspierającego jest udzielenie osobom niepełnosprawnym, mającym potrzebę wsparcia, pomocy która pomoże w częściowym pokryciu wydatków, związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób.
Dla kogo świadczenie wspierające
Świadczenie wspierające będzie przysługiwać osobie, która ukończyła 18. rok życia , bez względu na osiągany przez osobę z niepełno sprawnościami dochód. Ponadto będzie nieopodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a za osobę pobierającą świadczenie będą opłacane składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Świadczenia wspierającego nie otrzyma osoba niepełnosprawna, jeżeli została umieszczona m.in. w zakładzie karnym, schronisku dla nieletnich, domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym itp.
Jak uzyskać świadczenie wspierające
Świadczenie wspierające będzie przysługiwało osobie, która po złożeniu wniosku otrzyma odpowiednią decyzję, wydaną przez wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności.
Kwota otrzymywanego świadczenia wspierającego będzie powiązana z wysokością renty socjalnej, której aktualna wysokość w roku 2023 po waloryzacji wynosi 1588,44 zł miesięcznie brutto.
Świadczenie wspierające przysługuje w wysokości od 40 proc. do 220 proc. renty socjalnej – w zależności od poziomu potrzeby wsparcia. Tak więc w zależności od oceny w skali potrzeby wsparcia kwoty przykładowe w 2023 roku wynoszą od 635 zł zł do 3494 zł miesięcznie brutto.
Decyzje ustalające poziom potrzeby wsparcia będą wydawane przez wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności na wniosek osób niepełnosprawnych.
Świadczenie w wysokości:
- 220 proc. renty socjalnej otrzyma osoba z niepełnosprawnościami jeżeli potrzebę wsparcia określono na poziomie od 95 do 100 punktów
- 180 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 90 do 94 punktów
- 120 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 85 do 89 punktów
- 80 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 80 do 84 punktów
- 60 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 75 do 79 punktów
- 40 proc. renty socjalnej, gdy potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70 do 74 punktów.
Przy ustalaniu potrzeby wsparcia w formie punktów pod uwagę będzie brana m.in. zdolność danej osoby do samodzielnego wykonywania określonych czynności lub zadań związanych z codziennym funkcjonowaniem, jej wiek.
Jak złożyć wniosek o świadczenie wspierające
Świadczenie wspierające będzie wypłacał Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Zgodnie z ustawą, wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego należy złożyć nie wcześniej niż w miesiącu, w którym decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia stała się ostateczna. Wnioski do ZUS składa się wyłącznie w formie elektronicznej.
Zgodnie z treścią art. 9. 1. Ustawy o świadczeniu wspierającym, ustalenie prawa do świadczenia wspierającego oraz jego wypłata następują na wniosek osoby mającej potrzebę wsparcia lub osoby upoważnionej do jej reprezentowania.
Wniosek zawiera dane dotyczące osoby z niepełnosprawnościami, a w przypadku gdy nie jest ona wnioskodawcą, również dane wnioskodawcy obejmujące: imię, nazwisko, nazwisko rodowe, datę urodzenia, adres miejsca zamieszkania, obywatelstwo, płeć, numer PESEL, a w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL – numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość, adres poczty elektronicznej, numer telefonu, numer rachunku płatniczego w kraju lub numer wydanego w kraju instrumentu płatniczego w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2360 i 2640) oraz oznaczenie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, obejmujące w szczególności numer decyzji.
Przyznanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych świadczenia wspierającego nie wymaga wydania decyzji, co reguluje art. 13. 1. Ustawy.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych udostępni osobie ubiegającej się o świadczenie wspierające informację o przyznaniu go oraz o zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego na jej profilu informacyjnym, utworzonym w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Istnieje też możliwość, że informacje te mogą zostać przesłane przez ZUS osobie ubiegającej się o świadczenie wspierające na wskazany we wniosku adres poczty elektronicznej lub numer telefonu.
Nawet jeśli informacja o przyznaniu świadczenia wspierającego nie zostanie odebrana, nie wstrzyma to jego wypłaty.
Możliwość dorabiania dla opiekunów
Co ważne, istnieje możliwość zachowania starego systemu, który obejmuje świadczenie pielęgnacyjne. W tym przypadku opiekunowie będą mogli dorabiać, ale dochód nie może przekraczać 50% minimalnego wynagrodzenia. Jest to kwota około 20 000 zł rocznie.
Od 2024 roku wprowadza się też istotną zmianę, polegającą na możliwości podjęcia pracy bez ograniczeń dla opiekunów dzieci do 18. roku życia. Po 18. roku życia możliwe już będzie ubieganie się o świadczenie wspierające. Co ważne, opiekunowie oraz osoby z niepełnosprawnością będą mogli wspólnie podjąć decyzję o pozostaniu przy świadczeniu pielęgnacyjnym według starych zasad.
Jeżeli taka będzie ich decyzja, opiekunowie i tak będą mogli podjąć dodatkową pracę, ale dochód nie będzie mógł przekraczać około 20 000 zł rocznie.
Świadczenie pielęgnacyjne będzie przysługiwało na każde uprawnione dziecko z niepełnosprawnością w rodzinie, a nie tylko na jedno. Opiekun pobierający świadczenie pielęgnacyjne będzie miał możliwość dorabiania bez limitu.
Od kiedy będzie wprowadzane świadczenie wspierające
W pierwszym roku obowiązywania ustawy, czyli w roku 2024 – świadczenie wspierające ma być będzie dostępne dla osób niepełnosprawnych z najwyższym ustalonym poziomem potrzeb wsparcia. Obejmie ok. 50 tys. osób. W kolejnym roku obowiązywania ustawy świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami ze średnim poziomem potrzeb wsparcia i obejmie kolejne 150 tys. osób. Natomiast od 1 stycznia 2026 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami z najniższym poziomem potrzeb wsparcia i obejmie ok. 300 tys. osób.
Świadczenie pielęgnacyjne w 2024 - dla kogo
Wprowadzenie świadczenia wspierającego absolutnie nie oznacza końca funkcjonowania świadczenia pielęgnacyjnego.
Osoby z niepełnosprawnością oraz ich opiekunowie będą mogli zdecydować, którą z form wybrać: czy pozostać przy świadczeniu pielęgnacyjnym dla opiekuna osoby z niepełnosprawnościami, czy ubiegać się o świadczenie wspierające dla osoby z niepełnosprawnością.
Trzeba tylko pamiętać, że jeżeli pełnoletnia osoba z niepełnosprawnością wybierze świadczenie wspierające, to opiekun nie będzie mógł pobierać już świadczenia pielęgnacyjnego.
Jeśli do tej pory opiekunowie korzystali ze świadczenia pielęgnacyjnego, nadal będą mogli je otrzymywać, o ile nie postanowią inaczej.
To komu będzie przysługiwać świadczenie pielęgnacyjne reguluje Art. 43. Ustawy o świadczeniu wspierającym, wprowadzając zmiany w ustawie z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 390, 658 i 852).
Świadczenie pielęgnacyjne, zgodnie z zapisami, przysługiwać będzie:
1) matce albo ojcu,
2) osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom,
3) opiekunowi faktycznemu dziecka,
4) rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego , jeżeli sprawują opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.”
Świadczenie pielęgnacyjne 2024 a praca zarobkowa
Kluczowa zmiana wprowadza możliwość podjęcia przez opiekuna osoby z niepełnosprawnością pracy zarobkowej, bez ograniczeń, mimo pobierania świadczenia pielęgnacyjnego.
Opiekun będzie miał zapewnioną ochronę ubezpieczeniową, jak dotychczas, z powodu pobierania świadczenia, ale także z tytułu wykonywanej pracy.
Także pobieranie przez opiekuna własnych świadczeń emerytalno-rentowych nie będzie miało wpływu na jego prawo do świadczenia pielęgnacyjnego.
Ustawa określa to następująco: "Pomimo podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub ustalenia opiekunowi osoby niepełnosprawnej prawa do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym lub świadczenia pieniężnego przyznanego na zasadach określonych w ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia" zgodnie z art. 63.13 - osoba ta nie traci prawa do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego albo zasiłku dla opiekuna.
Świadczenie pielęgnacyjne 2024 na drugie dziecko
Jeszcze jedną istotną zmianą jest to, że jeśli rodzic/opiekun sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem z niepełnosprawnościami, świadczenie pielęgnacyjne będzie podwyższane o 100 proc. na drugie i każde kolejne dziecko z niepełnosprawnościami. To oznacza, że od 1 stycznia, kiedy ustawa wejdzie w życie, na każde dziecko będzie wypłacane odrębne świadczenie pielęgnacyjne.
Świadczenie pielęgnacyjne a ochrona praw nabytych opiekunów
Ważną informacją dla opiekunów osób z niepełnosprawnościami jest wprowadzenie ochrony praw nabytych dla opiekunów, którzy nabyli bądź nabędą na starych zasadach, czyli obowiązujących przed wejściem w życie ustawy (do 31 grudnia 2023 r.) prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna. Osoby te, jeśli taka będzie ich wola, będą mogły w dalszym ciągu pobierać wymienione świadczenia zgodnie z dotychczasowymi przepisami, także w przypadku uzyskania kolejnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność lub rozpoczęcia kolejnego okresu zasiłkowego. Inaczej mówiąc: nie będą musieli spełniać wymogu posiadania przez osobę niepełnosprawną, nad którą sprawują opiekę, decyzji ustalającej potrzebę wsparcia.
Ta zasada dotyczy także tych, którzy będą ubiegać się np. o świadczenie pielęgnacyjne, a byli uprawnieni do niego do 31 grudnia 2023 r., ale utracili prawo do ŚP po wejściu w życie projektowanej ustawy w związku z utratą ważności orzeczenia o niepełnosprawności lub jej stopniu. Wtedy prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, ZdO i SZO będzie również przysługiwać na starych zasadach.
Ubieganie się o świadczenie pielęgnacyjne nie łączy się z koniecznością uzyskania żadnych nowych decyzji przez osobę z niepełnosprawnością - tak, jak dotychczas, istotne będzie wyłącznie posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności z odpowiednimi wskazaniami (dla dzieci) lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności w stopniu znacznym (dla osób 16-18 lat).
Ww. ustawa zakłada, że osoby (opiekunowie), które nabyły lub nabędą prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na zasadach obowiązujących przed wejściem w życie ustawy o świadczeniu wspierającym i na dzień 1 stycznia 2024 r. lub późniejszy będą uprawnione do świadczenia pielęgnacyjnego na dotychczasowych warunkach, będą mogły zachować na podstawie przepisów przejściowych ustawy o świadczeniu wspierającym (art. 63) prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na zasadzie ochrony praw nabytych na dotychczasowych warunkach , tj. np. bez możliwości podejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.
Ponadto ww. osoby, zachowują prawo do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., również w przypadku, gdy osobie nad którą sprawują opiekę zostało wydane nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności. Warunkiem zachowania prawa odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach określonych w zdaniu pierwszym jest złożenie wniosku o nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenia o niepełnosprawności, a następnie złożenie wniosku o ustalenie prawa odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego albo specjalnego zasiłku opiekuńczego w terminie 3 miesięcy, licząc od wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności (art. 63 ust. 3 ustawy).
